Nhượng quyền thương mại (franchise) là một mô hình kinh doanh đã và đang phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam, trở thành một xu hướng hấp dẫn không chỉ đối với các nhà đầu tư trong nước mà cả các doanh nghiệp nước ngoài. Tuy nhiên, để tham gia vào lĩnh vực này một cách hiệu quả và an toàn, việc hiểu rõ các quy định pháp lý liên quan là điều kiện tiên quyết. Hệ thống pháp luật Việt Nam đã ban hành những quy định cụ thể nhằm điều chỉnh hoạt động nhượng quyền, bảo vệ quyền lợi của cả bên nhượng quyền và bên nhận quyền, đồng thời thúc đẩy sự phát triển bền vững của thị trường. Bài viết này sẽ cung cấp toàn bộ thông tin pháp lý về nhượng quyền thương mại tại Việt Nam, giúp các cá nhân và doanh nghiệp nắm rõ quy trình, quyền, nghĩa vụ và những rủi ro cần lưu ý khi tham gia vào mô hình kinh doanh đầy tiềm năng này.

1. Nhượng Quyền Thương Mại Là Gì?

Nhượng quyền thương mại (Franchise) là một mô hình kinh doanh trong đó một bên sở hữu thương hiệu hoặc mô hình kinh doanh (bên nhượng quyền) cho phép một cá nhân hoặc tổ chức khác (bên nhận quyền) sử dụng thương hiệu, sản phẩm, quy trình kinh doanh, và các yếu tố liên quan khác để kinh doanh theo các điều kiện đã thỏa thuận. Đây là một hình thức hợp tác thương mại phổ biến, đặc biệt trong các ngành như thực phẩm, bán lẻ, và dịch vụ.

2. Quy Định Về Nhượng Quyền Thương Mại Tại Việt Nam

Theo Điều 284 Luật Thương mại 2005, nhượng quyền thương mại được định nghĩa là hoạt động thương mại trong đó:

• Bên nhượng quyền cho phép và yêu cầu bên nhận quyền tự mình tiến hành mua bán hàng hóa hoặc cung ứng dịch vụ theo cách thức tổ chức kinh doanh mà bên nhượng quyền quy định.
• Việc kinh doanh này gắn với các yếu tố như thương hiệu, tên thương mại, bí quyết kinh doanh, khẩu hiệu, biểu tượng kinh doanh, hoặc quảng cáo của bên nhượng quyền.
• Bên nhượng quyền có quyền kiểm soát và trợ giúp bên nhận quyền trong việc điều hành công việc kinh doanh.

Đồng thời, hệ thống kinh doanh được nhượng quyền phải hoạt động ít nhất một năm trước khi được phép nhượng quyền, theo quy định tại Điều 5 Luật Thương mại và các nghị định liên quan

3. Cấu Trúc Cơ Bản Của Nhượng Quyền Thương Mại

Cấu trúc cơ bản của nhượng quyền thương mại là sự kết hợp hài hòa giữa ba yếu tố: bên nhượng quyền, bên nhận quyền, và hợp đồng nhượng quyền, mỗi yếu tố đóng một vai trò không thể thay thế trong mô hình này.

Bên nhượng quyền giữ vai trò chủ chốt trong việc xây dựng nền tảng cho hệ thống nhượng quyền. Họ không chỉ là người sở hữu thương hiệu mà còn đóng vai trò là nhà phát triển, bảo vệ và truyền tải giá trị cốt lõi của thương hiệu. Một thương hiệu mạnh mẽ, kết hợp với các quy trình kinh doanh được chuẩn hóa, là tài sản quan trọng nhất mà bên nhượng quyền cung cấp cho đối tác. Thêm vào đó, họ cũng đảm nhận trách nhiệm đào tạo, hỗ trợ kỹ thuật và giám sát để đảm bảo sự đồng nhất trong toàn bộ hệ thống, từ sản phẩm đến dịch vụ. Điều này không chỉ giúp duy trì uy tín thương hiệu mà còn tăng cường khả năng cạnh tranh trên thị trường.

Bên nhận quyền là người thực thi các giá trị và mô hình mà bên nhượng quyền xây dựng. Họ được trao quyền sử dụng thương hiệu, quy trình vận hành, và các yếu tố liên quan để phát triển kinh doanh. Tuy nhiên, bên nhận quyền không chỉ đơn thuần là người sao chép mà phải tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn được đặt ra bởi bên nhượng quyền. Mối quan hệ giữa hai bên tạo thành một vòng tròn liên kết, nơi mà sự thành công của một cửa hàng nhượng quyền không chỉ là thành công cá nhân mà còn đóng góp vào sức mạnh chung của toàn bộ hệ thống.

Hợp đồng nhượng quyền là công cụ pháp lý quan trọng giúp thiết lập và duy trì mối quan hệ giữa bên nhượng quyền và bên nhận quyền. Nó quy định rõ quyền lợi, trách nhiệm và nghĩa vụ của cả hai bên, từ phạm vi quyền sử dụng thương hiệu, mô hình kinh doanh, đến các tiêu chuẩn vận hành và mức phí nhượng quyền. Đây là cơ sở để đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong mối quan hệ hợp tác, đồng thời giúp giải quyết các tranh chấp tiềm tàng một cách hiệu quả. Vai trò của hợp đồng là kết nối lợi ích giữa hai bên, đồng thời duy trì sự kiểm soát cần thiết của bên nhượng quyền nhằm bảo vệ giá trị cốt lõi của hệ thống.

4. Vì sao cần tuân thủ pháp lý khi nhượng quyền thương mại tại Việt Nam

Tuân thủ pháp lý trong nhượng quyền thương mại tại Việt Nam là yêu cầu bắt buộc để đảm bảo hoạt động kinh doanh hợp pháp, minh bạch và hiệu quả. Điều này giúp bảo vệ quyền lợi của cả bên nhượng quyền và bên nhận quyền, giảm thiểu rủi ro pháp lý, đặc biệt liên quan đến hợp đồng và tài sản trí tuệ. Đồng thời, tuân thủ đúng quy định về thuế và đăng ký nhượng quyền không chỉ tạo niềm tin cho đối tác, khách hàng mà còn xây dựng uy tín thương hiệu và thúc đẩy phát triển bền vững. Việc chấp hành luật pháp giúp doanh nghiệp hạn chế tổn thất tài chính, xử lý tranh chấp hiệu quả và tạo điều kiện cho hệ thống nhượng quyền phát triển ổn định tại Việt Nam.

Nếu không tuân thủ pháp lý trong nhượng quyền thương mại tại Việt Nam, doanh nghiệp có thể đối mặt với nhiều hậu quả nghiêm trọng, bao gồm bị xử phạt hành chính, đình chỉ hoạt động kinh doanh, hoặc bị tuyên bố vô hiệu hợp đồng nhượng quyền. Ngoài ra, các vấn đề liên quan đến tranh chấp sở hữu trí tuệ, thiếu bảo vệ tài sản thương hiệu, và vi phạm nghĩa vụ thuế có thể gây tổn thất tài chính lớn và ảnh hưởng xấu đến uy tín thương hiệu. Việc không tuân thủ còn làm giảm niềm tin từ đối tác và khách hàng, cản trở sự phát triển lâu dài của hệ thống nhượng quyền tại Việt Nam.

Thời gian viết bài: 19/12/2024

Bài viết ghi nhận thông tin chung có giá trị tham khảo, trường hợp bạn mong muốn nhận ý kiến pháp lý liên quan đến các vấn đề mà bạn đang vướng mắc, bạn vui lòng liên hệ với Luật sư của chúng tôi theo email info@cdlaf.vn

Bạn có thể tham thảo thêm:

• Quản lý thuế đối với thương mại điện tử, quy định mới và những lưu ý quan trọng
• Ngành nghề kinh doanh của doanh nghiệp được mua lại, nhà đầu tư nước ngoài cần biết
• Làm gì để tránh rủi ro khi thuê trụ sở hoạt động tại Việt Nam?