Bên cạnh nguồn vốn vay từ các tổ chức tín dụng tại Việt Nam, thì hình thức vay từ các tổ chức ở nước ngoài được xem là một lựa chọn giúp doanh nghiệp giải quyết được các vấn đề về tài chính. Tuy nhiên, hoạt động vay vốn từ nước ngoài hiện nay được quản lý khá chặt chẽ bởi Ngân hàng nhà nước từ mục đích vay, thời hạn, thủ tục đến các nghĩa vụ báo cáo trong thời hạn của hợp đồng vay. Chính vì vậy, việc nắm rõ các quy định sẽ giúp doanh nghiệp dự liệu được các bước cần thực hiện, hồ sơ cần chuẩn bị cũng như quản lý được các rủi ro từ các khoản vay từ nước ngoài. Bài viết dưới đây của chúng tôi sẽ giúp bạn tổng hợp các thông tin bạn cần phải biết trước khi thực hiện bất kỳ khoản vay vốn nước ngoài nào tại Việt Nam.

1. Khoản vay nước ngoài là gì

Khoản vay nước ngoài là thuật ngữ dùng chung cho (i) các khoản vay giữa bên vay là phía Việt Nam, và bên cho vay là cá nhân, tổ chức ở nước ngoài và là khoản vay không được chính phủ bảo lãnh, hay còn được hiểu là khoản vay tự vay tự trả và (ii) khoản vay nước ngoài được Chính phủ bảo lãnh dưới mọi hình thức vay nước ngoài thông qua hợp đồng vay, hợp đồng nhập khẩu hàng hóa trả chậm, hợp đồng ủy thác cho vay, hợp đồng cho thuê tài chính hoặc phát hành công cụ nợ trên thị trường quốc tế của bên đi vay. Trong phạm vi bài viết này, chúng tôi chỉ đề cập đến khoản vay không được chính phủ bảo lãnh giữa các cá nhân tổ chức Việt Nam và nước ngoài.

2. Khoản vay nước ngoài nào phải thực hiện nghĩa vụ đăng ký

Để quản lý được dòng tiền vào Việt Nam cũng như các nghĩa vụ trả nợ, lãi của bên Việt Nam cho Bên cho vay ở nước ngoài, pháp luật quy định các khoản vay liệt kê dưới đây bắt buộc phải thực hiện thủ tục đăng ký tại Ngân hàng nhà nước, bao gồm:

• Khoản vay nước ngoài trung, dài hạn, được hiểu là khoản vay có thời hạn vay trên 1 năm, trong đó thời hạn khoản vay được xác định từ ngày dự kiến rút vốn đầu tiên đến ngày dự kiến trả nợ cuối cùng trên cơ sở các quy định tại thỏa thuận vay nước ngoài;
• Khoản vay nước ngoài ngắn hạn được gia hạn mà tổng thời hạn của khoản vay là trên 01 (một) năm. Thời hạn khoản vay được xác định từ ngày rút vốn đầu tiên đến ngày dự kiến trả nợ cuối cùng trên cơ sở các quy định tại thỏa thuận vay nước ngoài, thỏa thuận gia hạn khoản vay nước ngoài;
• Khoản vay nước ngoài ngắn hạn không có hợp đồng gia hạn nhưng còn dư nợ tại thời điểm tròn 01 (một) năm kể từ ngày rút vốn đầu tiên, trừ trường hợp Bên đi vay hoàn thành việc trả nợ khoản vay trong thời gian 10 (mười) ngày kể từ thời điểm tròn 01 (một) năm kể từ ngày rút vốn đầu tiên. Thời hạn khoản vay được xác định từ ngày rút vốn đầu tiên đến ngày dự kiến trả nợ cuối cùng.

Lưu ý rằng, các bên cần xác định chính xác ngày nào là ngày rút vốn để xác định được thời hạn vay, thời hạn phải trả nợ. Theo đó, ngày rút vốn là ngày giải ngân tiền vay đối với các khoản vay nước ngoài giải ngân bằng tiền, ngày thông quan hàng hóa đối với các khoản vay nước ngoài dưới hình thức nhập khẩu hàng hóa trả chậm và thuê tài chính phù hợp với các quy định của pháp luật có liên quan.

3. Cá nhân, tổ chức nào phải thực hiện thủ tục đăng ký khoản vay nước ngoài

Để quản lý dòng tiền từ nước ngoài vào Việt Nam cũng như sự tuân thủ của bên Việt Nam trong việc sử dụng khoản vay, trả lãi, trả nợ vay, pháp luật quy định Bên đi vay sẽ là bên thực hiện đăng ký khoản vay nước ngoài. Theo đó những đối tượng được liệt kê dưới đây sẽ là bên thực hiện nghĩa vụ đăng ký, bao gồm:

• Bên đi vay ký kết thỏa thuận vay nước ngoài giải ngân trực tiếp bằng tiền với Bên cho vay là người không cư trú;
• Tổ chứctín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài nhận ủy thác cho vay từ Bên ủy thác cho vay là người không cư trú;
• Bên có nghĩa vụ trả nợ theo công cụ nợ phát hành cho người không cư trú;
• Bên đi thuê trong hợp đồng thuê tài chính với người không cư trú;
• Bên nhập khẩu hàng hóa trả chậm.

4. Nghĩa vụ báo cáo bắt buộc của bên vay đối với khoản vay nước ngoài

Định kỳ hàng tháng, chậm nhất vào ngày 05 của tháng tiếp theo kỳ báo cáo, bên đi vay phải báo cáo trực tuyến tình hình thực hiện các khoản vay ngắn, trung và dài hạn tại Trang điện tử của Ngân hàng nhà nước. Trường hợp Trang điện tử gặp lỗi kỹ thuật không thể gửi được báo cáo, bên đi vay gửi báo cáo bằng văn bản theo mẫu.

Trường hợp thông tin báo cáo chính xác, bên đi vay sẽ được thông báo qua thư điện tử về việc đã hoàn thành việc báo cáo theo quy định. Trường hợp có thông tin chưa chính xác hoặc cần làm rõ, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh thông báo bằng thư điện tử cho bên đi vay để thực hiện điều chỉnh số liệu.

Hoạt động báo cáo là nghĩa vụ bắt buộc của bên vay, tuy nhiên trên thực tế bên vay thường quên hoặc chậm trễ thực hiện báo cáo, điều này dẫn đến một số rủi ro cho bên vay như phạt vi phạm hoặc ảnh hưởng đến quá trình gia hạn, đăng ký mới hay điều chỉnh khoản vay nước ngoài. Chính vì vậy, như đã nêu ở trên, hoạt động vay vốn nước ngoài được quản lý rất chặt chẽ từ Ngân hàng nhà nước, bên cho vay cần chú ý để duy trì sự tuân thủ.

Thời gian viết bài: 28/03/2023

Bài viết ghi nhận thông tin chung có giá trị tham khảo, trường hợp bạn mong muốn nhận ý kiến pháp lý liên quan đến các vấn đề mà bạn đang vướng mắc, bạn vui lòng liên hệ với Luật sư của chúng tôi theo email info@cdlaf.vn

Bạn có thể tham thảo thêm:

• Các báo cáo mà nhà đầu tư bắt buộc phải thực hiện trong năm 2023
• Thành lập doanh nghiệp tại Việt Nam, nhà đầu tư cần lưu ý gì (Phần 1)
• Thành lập doanh nghiệp tại Việt Nam, nhà đầu tư cần lưu ý gì (Phần 2)
• Trình tự, thủ tục góp vốn mua cổ phần trong doanh nghiệp tại Việt Nam
• Doanh nghiệp với việc mở và sử dụng tài khoản đầu tư trực tiếp
• Làm gì để tránh rủi ro khi thuê trụ sở hoạt động tại Việt Nam
• Nhượng quyền thương mại tại Việt Nam (Phần 1)
• Nhượng quyền thương mại tại Việt Nam (Phần 2)
• Các bước để nhà đầu tư thành lập doanh nghiệp tại Việt Nam