Trong hoạt động kinh doanh, việc quản lý công nợ không chỉ ảnh hưởng đến dòng tiền và sự ổn định tài chính của doanh nghiệp mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi pháp lý. Nếu doanh nghiệp không kiểm soát công nợ kịp thời, không chỉ rủi ro về tài chính gia tăng mà còn có nguy cơ mất đi quyền khởi kiện khi nợ quá hạn.

Bài viết này sẽ phân tích chi tiết những hệ lụy nghiêm trọng mà doanh nghiệp có thể gặp phải nếu lơ là trong việc kiểm soát công nợ, đặc biệt là nguy cơ mất quyền khởi kiện, khiến doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc thu hồi các khoản nợ và bảo vệ quyền lợi của mình trước pháp luật.

1. Thời hiệu khởi kiện là gì?

Thời hiệu khởi kiện là khung thời gian mà trong đó, doanh nghiệp hoặc bất kỳ chủ thể nào có quyền khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết vụ án dân sự để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm. Khi thời hiệu này hết, quyền khởi kiện sẽ mất, trừ một số trường hợp đặc biệt mà luật pháp không áp dụng thời hiệu khởi kiện. Điều này có ý nghĩa quan trọng đối với doanh nghiệp trong việc thu hồi công nợ.

• Trong thời hiệu khởi kiện: Doanh nghiệp có quyền chủ động nộp đơn khởi kiện tại Tòa án để yêu cầu giải quyết các khoản công nợ chưa thanh toán. Việc này không chỉ bảo vệ quyền lợi tài chính mà còn tạo áp lực pháp lý lên bên nợ, tăng cơ hội thu hồi nợ thành công.
• Hết thời hiệu khởi kiện: Doanh nghiệp sẽ mất quyền khởi kiện, đồng nghĩa với việc không còn khả năng yêu cầu Tòa án can thiệp để thu hồi công nợ. Khi đó, quyền lợi của doanh nghiệp sẽ bị tổn hại nghiêm trọng, đặc biệt khi không thể sử dụng biện pháp pháp lý nào để bảo vệ mình.

Hiểu rõ về thời hiệu khởi kiện không chỉ giúp doanh nghiệp kiểm soát tốt công nợ mà còn bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình trước rủi ro mất quyền khởi kiện. Việc kiểm soát chặt chẽ các khoản công nợ và thực hiện các biện pháp khởi kiện kịp thời là yếu tố quan trọng để đảm bảo an toàn tài chính cho doanh nghiệp.

2. Thời hiệu khởi kiện là bao lâu?

Thời hiệu khởi kiện phụ thuộc vào bản chất và loại hình của hợp đồng mà doanh nghiệp hoặc cá nhân tham gia, và mỗi loại hợp đồng sẽ có thời gian khác nhau để khởi kiện khi quyền lợi bị xâm phạm. Việc nắm rõ thời hiệu này giúp các bên liên quan có thể bảo vệ quyền lợi của mình một cách kịp thời và hiệu quả.

Đối với các hợp đồng dân sự: Các hợp đồng dân sự phổ biến như Hợp đồng mua bán tài sản hoặc Hợp đồng vay tài sản có thời hiệu khởi kiện là 03 năm, tính từ ngày mà người có quyền yêu cầu biết hoặc phải biết rằng quyền và lợi ích hợp pháp của mình đã bị xâm phạm.

Ví dụ, trong trường hợp doanh nghiệp ký kết Hợp đồng mua bán bàn ghế cho mục đích sử dụng văn phòng từ một cá nhân, nhưng bên bán sau khi nhận được khoản tạm ứng đã không bàn giao sản phẩm như đã thỏa thuận giữa các bên. Trong trường hợp này rõ ràng quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp đã bị xâm phạm, do đó doanh nghiệp sẽ có  03 năm bắt đầu từ thời điểm đối tác vi phạm để khởi kiện yêu cầu cơ quan tố tụng buộc bên đối tác phải chịu các nghĩa vụ phạt vi phạm, bồi thường thiệt hại và các nghĩa vụ khác theo quy định tại Hợp đồng. Nếu doanh nghiệp không tiến hành các biện pháp pháp lý trong thời gian này, họ sẽ mất quyền khởi kiện sau khi thời hiệu 03 năm kết thúc.

Đối với các hợp đồng thương mại

Trong các hợp đồng thương mại như Hợp đồng mua bán hàng hóa hay Hợp đồng cung ứng dịch vụ, thời hiệu khởi kiện là 02 năm kể từ ngày quyền lợi hợp pháp của bên bị xâm phạm. Ví dụ, một doanh nghiệp cung cấp dịch vụ vận chuyển cho đối tác nhưng sau đó bên đối tác không thanh toán đầy đủ các khoản phí như đã thỏa thuận trong hợp đồng. Thời hiệu khởi kiện trong trường hợp này sẽ là 02 năm, bắt đầu từ ngày doanh nghiệp biết hoặc phải biết rằng đối tác vi phạm hợp đồng.

Trong cả hai trường hợp trên, thời hiệu khởi kiện là yếu tố quyết định giúp doanh nghiệp bảo vệ quyền lợi của mình thông qua các biện pháp pháp lý. Nếu doanh nghiệp không hành động kịp thời trong thời gian quy định, họ sẽ mất đi quyền yêu cầu Tòa án can thiệp. Chính vì vậy doanh nghiệp cần chủ động kiểm soát công nợ, nắm bắt thời hiệu khởi kiện và hành động kịp thời để tránh mất quyền lợi pháp lý. Đây không chỉ là biện pháp bảo vệ tài chính mà còn đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong các giao dịch thương mại của doanh nghiệp.

3. Cách xác định thời hiệu khởi kiện trong việc thu hồi công nợ

Việc xác định chính xác thời hiệu khởi kiện đóng vai trò quan trọng trong bảo vệ quyền lợi pháp lý của doanh nghiệp. Để đảm bảo quyền khởi kiện vẫn còn hiệu lực, doanh nghiệp cần biết rõ cách xác định thời hiệu khởi kiện dựa trên những yếu tố liên quan đến quá trình trao đổi và xác nhận công nợ. Sau đây là phân tích chi tiết về các phương pháp xác định thời hiệu khởi kiện dựa trên các bằng chứng giao tiếp và trao đổi giữa các bên.

Xác định thời điểm cuối cùng các bên trao đổi về công nợ: Một trong những yếu tố đầu tiên để xác định thời hiệu khởi kiện là thời điểm cuối cùng mà các bên thực hiện việc trao đổi hoặc đàm phán về công nợ, chính vì vậy việc theo dõi và ghi nhận các cuộc trao đổi về công nợ là cần thiết để xác định chính xác thời điểm bắt đầu tính thời hiệu.

Ví dụ: Nếu trong quá trình trao đổi, đối tác nợ doanh nghiệp thừa nhận công nợ thông qua một cuộc họp có lập thành biên bản làm việc, thời điểm đó có thể được tính là mốc thời gian cuối cùng để xác định thời hiệu khởi kiện. Điều này có thể kéo dài thêm thời gian khởi kiện, đặc biệt trong các trường hợp đối tác thừa nhận khoản nợ nhưng chậm trễ trong việc thanh toán.

Xác định qua phương tiện trao đổi chính giữa các bên (Email, Zalo,…): Các phương tiện liên lạc như email, tin nhắn qua Zalo, hoặc các ứng dụng tương tự, cũng được xem là một trong các căn cứ để xác định thời hiệu khởi kiện.

Ví dụ: Một email từ đối tác gửi đến doanh nghiệp thừa nhận việc còn nợ hoặc hứa sẽ thanh toán vào một thời điểm cụ thể có thể được sử dụng để tính thời điểm bắt đầu của thời hiệu khởi kiện.

Xác định qua thời điểm của biên bản đối chiếu công nợ: Biên bản đối chiếu công nợ là một tài liệu quan trọng trong việc xác nhận tình trạng công nợ giữa các bên. Thời điểm ký kết hoặc phát hành biên bản đối chiếu có thể được xem là mốc bắt đầu để tính thời hiệu khởi kiện. Biên bản đối chiếu không chỉ là tài liệu ghi nhận số liệu cụ thể về công nợ mà còn xác định rõ ràng các nghĩa vụ của các bên.

Xác định qua công văn phản hồi cuối cùng về công nợ: Công văn phản hồi cuối cùng giữa các bên liên quan đến công nợ cũng là một yếu tố giúp xác định thời hiệu khởi kiện. Việc phản hồi bằng văn bản chính thức có thể kéo dài thêm thời gian khởi kiện, đặc biệt nếu bên nợ thừa nhận khoản nợ hoặc đưa ra các thỏa thuận thanh toán mới.

Ví dụ: Nếu doanh nghiệp gửi công văn yêu cầu thanh toán và nhận được công văn phản hồi từ đối tác thừa nhận khoản nợ nhưng đề nghị gia hạn thanh toán, thời điểm nhận công văn phản hồi này sẽ là mốc thời gian quan trọng để xác định thời hiệu khởi kiện.

Việc xác định chính xác thời hiệu khởi kiện là vô cùng quan trọng trong quá trình thu hồi công nợ và bảo vệ quyền lợi pháp lý của doanh nghiệp. Các phương tiện trao đổi, biên bản đối chiếu, và công văn phản hồi là những căn cứ pháp lý quan trọng giúp doanh nghiệp xác định thời điểm chính xác để hành động. Nếu không xác định đúng mốc thời gian này, doanh nghiệp có nguy cơ mất quyền khởi kiện, dẫn đến khó khăn trong việc thu hồi các khoản nợ. Chính vì vậy, việc lưu giữ và quản lý cẩn thận các tài liệu liên quan đến công nợ là bước quan trọng giúp doanh nghiệp bảo vệ quyền lợi của mình

Khi doanh nghiệp phát hiện thời hiệu khởi kiện đối với các khoản công nợ sắp hết hạn, điều này có thể gây ra những rủi ro nghiêm trọng nếu không có biện pháp xử lý kịp thời. Việc hết thời hiệu khởi kiện đồng nghĩa với việc doanh nghiệp mất đi quyền yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp, dẫn đến khả năng mất mát các khoản công nợ không thu hồi được. Vì vậy, xác lập lại thời hiệu khởi kiện là một bước cần thiết để đảm bảo quyền lợi pháp lý của doanh nghiệp vẫn được bảo vệ trong trường hợp tranh chấp được đưa ra Tòa án. Theo pháp luật Việt Nam, thời hiệu khởi kiện có thể được “tái lập” khi có những hành động hoặc sự kiện pháp lý xảy ra liên quan đến khoản nợ. Các biện pháp tái lập thời hiệu có thể bao gồm việc bên nợ thừa nhận khoản nợ, đồng ý gia hạn thanh toán, hoặc có bất kỳ hình thức trao đổi, thỏa thuận nào giữa các bên về công nợ. Những hành động này có tác dụng làm gián đoạn thời hiệu khởi kiện trước đó và bắt đầu lại thời hạn khởi kiện mới, từ đó doanh nghiệp có thêm thời gian để xử lý tranh chấp, ngoại trừ một số trường hợp đặc biệt khác.

Thời gian viết bài: 16/10/2024

Bài viết ghi nhận thông tin chung có giá trị tham khảo, trường hợp bạn mong muốn nhận ý kiến pháp lý liên quan đến các vấn đề mà bạn đang vướng mắc, bạn vui lòng liên hệ với Luật sư của chúng tôi theo email info@cdlaf.vn

Bạn có thể tham thảo thêm:

• Bảo vệ dữ liệu cá nhân trong các lĩnh vực tiếp thị và quảng cáo theo Dự thảo Luật Dữ liệu cá nhân
• Quy trình thay đổi địa chỉ công ty TNHH một thành viên 100% vốn nước ngoài